Sentire la Grecia. Ταξίδι ανάμεσα σε μουσικές και παραδόσεις.

Ανασκόπηση από τον συγγραφέα, καθηγητή Carmelo Siciliano.

Το βιβλίο “Sentire la Grecia. In viaggio fra musiche e tradizioni” (Ακούγοντας την Ελλάδα. Ταξίδι ανάμεσα σε μουσικές και παραδόσεις) είναι «ένα αφιέρωμα σε έναν τόπο και ένα λαό που εδώ και χιλιάδες χρόνια έχει μάθει να γοητεύει όλους όσοι είχαν το προνόμιο να τον γνωρίσουν και το δώρο να τον κατανοήσουν. Η Ελλάδα, σαν μια ακούραστη μητέρα αφιερωμένη στα παιδιά της, προσέφερε στην ανθρωπότητα ατόφια την ομορφιά, τον πολιτισμό, την τέχνη ή απλά μια φιλική ματιά ή μια αγκαλιά σε όσους την αναζήτησαν. Και από το πρώτο αγκάλιασμα μου με τον ελληνικό κόσμο, είκοσι πέντε χρόνια πριν, δεν κατάφερα ποτέ να ελευθερωθώ αν και στην πραγματικότητα δεν είχα ποτέ την πρόθεση». Έτσι ξεκινά ο πρόλογος στο βιβλίο που δημοσίευσα πριν από λίγους μήνες και το οποίο είναι αφιερωμένο στον συναρπαστικό και πολύπλοκο κόσμο της παραδοσιακής ελληνικής μουσικής.

Ο τίτλος παίζει με το διττό νόημα του ρήματος “sentire” στην ιταλική γλώσσα: “ακούω”, αναφορικά με τη μουσική, αλλά και “νιώθω ένα συναίσθημα ή μια αίσθηση”, “διαισθάνομαι”. Πάντα από τον πρόλογο: «Λατρεύω τον ελληνικό λαό, αγαπώ αυτόν τον κόσμο που είναι σε θέση όχι μόνο να κατανοήσει αλλά και να αφεθεί στο συναίσθημα, που μπορεί να κάνει τη μεγαλύτερη χαρά και τον πιο βαθύ πόνο να συνυπάρχουν… Που σε συντροφεύει, με την ομορφιά των εθίμων του, τη μουσική και τους χορούς του, ακόμη και στα σκοτεινότερα βάθη της ανθρώπινης ψυχής, αλλά πάντα κρατώντας σου το χέρι, έτοιμος να σε πάρει στην αγκαλιά του την κατάλληλη στιγμή. Ως εκ τούτου και ο τίτλος του βιβλίου «Sentire la Grecia»: επειδή δεν είναι δυνατόν να περιοριστεί κάποιος στην ανάγνωση των στίχων και στο άκουσμα της μουσικής, αλλά και στο να “ακούσει” δηλαδή “να νιώσει”, με τη βαθύτερη έννοια του όρου, τη φωνή του ελληνικού λαού».

Για χρόνια ασχολούμαι με τη διάδοση της ελληνικής μουσικής στην Ιταλία, τόσο μέσω θεωρητικών αλλά και πρακτικών συνεδρίων και σεμιναρίων. Κατά τις συναντήσεις αυτές ωστόσο, δεν υπάρχει ποτέ η δυνατότητα της επαρκούς διερεύνησης των θεμάτων και πάνω απ’ όλα, η παροχή μιας πραγματικά ολοκληρωμένης εικόνας της πολυπλοκότητας αυτής της μουσικής. Έτσι σκέφτηκα ότι ο μόνος τρόπος ήταν να γράψω ένα βιβλίο.

Στην πραγματικότητα, κάθε τόπος στην Ελλάδα έχει όχι μόνο δικά του μουσικά όργανα και τοπικές παραδόσεις, αλλά πάνω απ’ όλα έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο να παίζει μουσική, να τραγουδά και να χορεύει, μια πραγματική “αναφορά” του μουσικού και χορευτικού ρεπερτορίου. Για το λόγο αυτό, όταν πρέπει να εξηγήσω τον τόσο πλούτο και τη διαφορετικότητα, χρησιμοποιώ το παράδειγμα της ιταλικής γλώσσας και της “τοπικής προφοράς”: από τον τρόπο της ομιλίας, μολονότι χρησιμοποιούν την ίδια γλώσσα, είναι δυνατόν να προσδιορίσουμε κατά προσέγγιση, πολλές φορές λίγων χιλιομέτρων, την προέλευση του ομιλητή. Το ίδιο συμβαίνει στην Ελλάδα με τους μουσικούς και τους χορευτές: η “προφορά” του τρόπου που τραγουδούν, παίζοντας ένα όργανο ή χορεύοντας συχνά υποδηλώνει αναμφισβήτητα συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές».

Ωστόσο, δεν ήθελα να απευθυνθώ μόνο σε μουσικούς και ειδικούς, αλλά και σε εκείνους που δεν έχουν βαθιά γνώση της μουσικής ή της Ελλάδας και να φτάσω στις καρδιές των ανθρώπων, μεταφέροντας πάθος περισσότερο, παρά έννοιες. Έτσι, μετά από πολυάριθμες αλλαγές, το βιβλίο πήρε τη μορφή ενός ημερολογίου ταξιδιού, όπου οι επεξηγήσεις σχετικά με τη μουσική, τα όργανα και τις μεταφράσεις των στίχων δίνουν μερικές φορές τη θέση τους σε ιστορίες, ανέκδοτα και συναντήσεις με ανθρώπους που έχουν σημαδέψει με ιδιαίτερο τρόπο τις εμπειρίες μου ανά την Ελλάδα. Λίγο ταξιδιωτικό ημερολόγιο και λίγο αυτοβιογραφία, λίγο ανθολογία και λίγο μουσική πραγματεία, το “Sentire la Grecia” έχει επομένως έναν λαϊκό χαρακτήρα και η ανάγνωσή του είναι κατάλληλη για όλους, τόσο για μουσικούς όσο και για ενθουσιώδεις φιλέλληνες που δεν είναι πολύ εξοικειωμένοι με τις μουσικές τεχνικές οι οποίες παρουσιάζονται κατά καιρούς, με μια σαφή και ρέουσα μορφή.

Η έκθεση των περιεχομένων ακολουθεί ένα γεωγραφικό κριτήριο που χωρίζει τον ελληνικό κόσμο σε μουσικές περιοχές: ένα πραγματικό ταξίδι βήμα βήμα που ξεκινάει από την Ελλάδα την πιο κοντά σ’ εμάς, τα Ιόνια νησιά, και φτάνει στο άλλο άκρο του Ελληνισμού σήμερα, αλλά και σε ένα όχι και τόσο μακρινό παρελθόν, που διασχίζει τις ιστορικές περιοχές της Ηπείρου, της Θράκης και της Μικράς Ασίας. Κάθε κεφάλαιο είναι αφιερωμένο σε μία ή περισσότερες περιοχές και περιγράφει, μετά από μια σύντομη γεωγραφική και ιστορική εισαγωγή, τα όργανα και τους μουσικούς σχηματισμούς που συναντώνται εκεί, παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά της μουσικής του και κάνει μια ανασκόπηση στα πιο αντιπροσωπευτικά τραγούδια και τους χορούς, καθώς και σε τοπικά έθιμα και συνήθειες που συνδέονται κατά κάποιο τρόπο με τη μουσική και χορευτική παράδοση της περιοχής.

Σε αυτήν την έκδοση μας δίνεται η ευκαιρία να ακούσουμε τα προτεινόμενα αποσπάσματα και να εμβαθύνουμε στα σχετικά θέματα μέσω εικόνων, βίντεο και αρχείων χάρη στην ειδική ιστοσελίδα: www.sentirelagrecia.it.

O Carmelo Siciliano γεννήθηκε στην Κατάνια το 1980. Μουσικός και δάσκαλος, έχει αφιερώσει πολύ χρόνο στο πάθος της ζωής του: την Ελλάδα και τη μουσική της. Το 2016 ίδρυσε, και εξακολουθεί να είναι πρόεδρος της, την “Filellenia – Κέντρο μελέτης, τεκμηρίωσης και εκπαίδευσης στην ελληνική μουσική, το χορό και τις παραδόσεις”.

www.carmelosiciliano.it

Μεταφραση από τα Iταλικά: Αθανία Μοναστίρλη

^^^^^^^^^^^

Η παρουσίαση του βιβλίου “Sentire la Grecia” έχει προγραμματιστεί στην Πάτρα για τις 9 Μαΐου 2020 στις 7.30 μ.μ. στο Δημοτικό Πολιτιστικό Κέντρο της Αγοράς Αργύρη με την παρουσία του Συγγραφέα.